Kimikaren txokoa

Zer lortu nahi dugu blog honekin?

 Ongi etorri Kimikaren Txokora!  Ander Sarriegi, Ainhoa Lasagabaster eta Garazi Idiakez gara, BH masterreko ikasleak. Praktiketan egon garen bitartean kimikako klaseetan ikasleek duten motibazio faltak arreta piztu digu. Hau gehiago sakontzeko, ikasleengana jo dugu arazo honen zergatia aurkitu nahian. Adierazi digutenez, gehienek ez diote inongo erabilgarritasunik ikusten ikasgai honi. Hori gutxi balitz, askok zailtzat nahiz aspergarritzat jotzen dute. Miatzen aritu gara eta batxilergoan adibidez guk ikasle garaian erabiltzen genituen liburu berberekin jarraitzen dutela ikasleek jabetu gara. Nabaria da batxilergoan gai berdinak edo oso antzekoak ematen dituztela irakasleek orain eta duela 5-10 urte. Ikasle batzuekin hitz egiten egin ondoren, metodologia ere gure ikasle garaian erabiltzen zenaren oso antzekoa zela konturatu ginen. Hala nola, orokorrean irakasleak lehenik eduki teorikoak azaltzen dizkie ikasleei eta gero azken hauek teoria hori praktikara eramaten dute a...

Hitz hodei honetan aurtengo kurtsoan entzungo ditugun hitz nagusietako batzuk azaltzen dira. Ondoren arrotzak ez gertatzeko, bota begirada bat!

Zientzia esperimentalean lan egiteko moduari, METODO ZIENTIFIKOA esaten diogu. Metodo honen barnean, fase ezberdinetatik igarotzen da ikertzailea. Fase hauek zehatzako ezagutzeko, ikus dezagun hurrengo infografia hau.

Kimika da materiaren konposizioa eta propietateak lantzen dituen zientzia. Materia espazioa betetzen duen edozer gauza da, masa deritzon propietatea dauka eta, horretaz gain, inertzia du. Gizakiok objektu materialak gara. Guztiok   betetzen dugu espazioa, eta gure masa pisuaren bidez deskribatzen dugu. Atmosferako gasak ere materia dira; nahiz eta ikusezinak izan, espazioa betetzen dute eta masa dute. Propietateak dira materia-lagin bat beste lagin batetik ezberdintzeko erabil ditzakegun ezaugarriak. Batzuetan, ezaugarri horiek begi bistan egoten dira. Hala, koloreagatik bereiz daiteke kolore marroi gorrixka duen solidoaren, kobrearen, eta, kolore horixka duen solidoaren, sufrearen, artean.   Materiaren propietateak bi maila handitan multzokatzen dira:  Propietate fisikoak  Propietate kimikoak Propietateak eta eraldaketa fisikoak Propietate fisikoa da materia-lagin batek duena bere konposizioa aldatzen ez den bitartean. Mailu batekin adi...

Materia atomoz osatuta dago. 115 atomo mota existitzen dira eta horiek 115 elementuen oinarri dira. Elementu kimiko bat atomo mota bakar batez osatutako substantzia da. Ohiko elementuak dira, adibidez, karbonoa, burdina eta zilarra. Naturan 90 elementu aurki ditzakegu. Besteak ez dira era naturalean aurkitzen; soilik artifizialki lor daitezke. Elementu ezberdinen atomoak konbinatzen direnean konposatu kimikoak eratzen dira. Batzuetan konposatu baten molekula isola daiteke. Molekula batean konposatu kimikoan dauden atomoen proportzio berdinak mantentzen dira eta hori da egon daitekeen entitate txikiena. Ur molekula bat hiru atomoz osatuta dago: bi H atomo O atomo bati lotuta. Hidrogeno peroxido molekula batek 2 H atomo eta 2 O atomo ditu; O atomoak lotuta daude eta O bakoitza H atomo bati lotzen zaio. Elementuei eta konposatuei substantzia deritze. Substantzien nahasteak deskribatzen direnean, disoluzio edo nahaste homogeneo hitzak erabiltzen dira. Nahaste homogeneo batean, l...

Atomoa materiaren oinarri den estruktura mikroskopikoa da. Atomo bat ezin da metodo kimikoen bitartez zatitu eta 3 partikula txikiagoz osatuta dago, ikus ditzagun zeintzuk dien eta zein ezaugarri dituzten.

Teoria atomikoa materiaren osaerari buruzko teoria bat da. Antzinako filosofo greziarren artean, kontzeptu soilen multzoa izan zen hasieran, hipotesi hutsa non materia banaezinak ziren osagai txikietaz egina zegoen (atomoa). XIX mendetik aurrera, ikuspegi zientifikoaren nagusitzearekin batera, hipotesi atomista funtsean baieztatu zen. Horrela, urteek aurrera egin ahala, eredu desberdinak ezagutu dira, gaur egungo eredu kuantikora heldu arte.

Mapa kontzeptualaren atal bakoitza sakonagotik aztertzeko, beste joku bat proposatzen dizuegu. Jarraian, elementu kimikoen gurutzegrama erraz bat topatuko duzue. Gurutzegrama bete ostean, bertan idatziriko elementu kimikoak taula periodikoan kokatu beharko dituzue. Zorte on! Elementu kimikoak

Aurreko atalean esan bezala, gurutzegraman topaturiko elementu horiek egungo materia osatzen duten elementuetako batzuk dira. Baina non, kokatzen dira taula periodikoan? Elementu kimikoak II Garrantzitsua da elementu bakoitza non kokatzen den jakitea, taula periodikoak elementu horien ezaugarrien berri ematen baitigu.

Elementuen propietate kimiko eta fisiko asko zenbaki atomikoarekin periodikoki aldatzen dira. Horietako propietate batzuk, atomoen konfigurazio elektronikoa kontuan harturik, erraz interpreta daitezke, hala nola erradio atomikoa, ionizazio-energia, afinitate elektronikoa eta elektronegatibotasuna. Propietate horiei propietate periodiko deritze, elementuen portaera kimikoarekin guztiz lotuta daude, eta haien aldaketa ulertzea ezinbestekoa da atomoen kimika ulertzeko. Propietate guztien aldaketa ulertzeko arrazoibide bera erabiltzen denez, propietateekin hasi baino lehen, arrazoibide hori azalduko dugu. Gogoratu atomoen kimika azken geruzako elektroiek mugatzen dutela; hori dela eta, elektroi horien egoera aztertuko dugu. Talde bat hartuko dugu, eta hasiko gara periodoa handitzen (zutabe batetik jaitsiz). Azken elektroiaren n zenbaki kuantikoa bakarrik aldatzen da, hau da, geruza gero eta altuagoa da. Ondorioz, azken elektroia bataz beste nukleotik gero eta urrunago dago. Periodo ba...

Atomoen hodei elektronikoak muga zehatzik ez duenez, ezinezkoa da atomo baten tamaina edo dimentsioak era sinple batez aipatzea. Dena dela, atomoa esfera bat bezala irudikatzen badugu, erradio atomikoaren neurri onargarri bat bi atomo berdinen arteko hurbiltze-distantzia minimoaren erdia da. Nola aldatzen da erradio atomikoa taula periodikoan zehar? Taldeko portaera erraz uler daiteke n zenbaki kuantikoak orbitalaren tamaina mugatzen duelako, hau da, nukleoaren eta azken elektroiaren arteko distantzia gero eta handiagoa delako. Periodo batean Z handitzean karga nuklear eraginkorra igotzen dela ikusi dugu; beraz, azken elektroiak nukleotik gero eta erakarpen sendoagoa jasaten duenez, bien arteko distantzia txikiagoa da, eta tamaina murrizten da. Esan beharra dago hainbat salbuespen daudela. Adibidez, trantsizio elementuekin erradioa ez da ia aldatzen. Dena den, salbuespenak salbuespen, erradio atomikoa honela aldatzen dela taula periodikoan zehar ondoriozta genezake:

Ba al zenekien metalek bere azken geruzako elektroi horiek gal ditzaketela? Baina kontuz! Prozesu hori ez da bat-batekoa, atomoan elektroiek nukleoaren erakarpena jasaten dute, eta beraz, energia behar da erakarpen-indar hori gainditzeko. Energia horri ionizazio-energia deritzaio. Atomo baten lehen ionizazio-energia honela definitzen da: gas-egoeran aurkitzen den atomo batetik elektroi bat erauzteko behar den energia minimoa, ioi-gas bat lortzeko. E(g) → E+(g) + e- ΔE = Eionizazio > 0 endotermikoa Hementxe doakizue bideotxo bat ionizazioa hobeto uler dezazuen. Ingelesez dago, baina oso erraz ulertzen da. Nola aldatzen da propietate hau taula periodikoan zehar? Eman buruari buelta batzuk... Gogoratu: periodo batean zehar eskuineruntz joan ahala, karga eraginkorra handitu egiten dela esan dugu eta tamaina berriz, txikitu. Honek ze esan nahi du? Azken geruzako elektroia sendoago dagoela lotuta nukleoari eta kentzea gehiago kostatuko dela. Beraz energia gehiago eman ...

Afinitate elektronikoa gas-fasean dagoen atomo batek elektroi bat gehitzean trukaturiko energia da: E (g) + e- → E- (g) ΔEa= Afinitate elektronikoa Propietate horren izenak dioenez, atomoak elektroi horrekiko duen afinitatearen edo erakarpenaren neurri bat da. Oharra: Kontuz zeinuarekin! Afinitate elektronikoa positiboa edo negatiboa izan daiteke. Balio negatiboak prozesua exotermikoa izan dela adierazten du. F atomo batek elektroi bat irabazten duenean energia askatzen da. Prozesua exotermikoa da. Normalean afinitate elektronikoa magnitude negatiboa da (energia askatu egin dela adierazi nahi du). Gas noble eta lurralkalinoek afinitate elektroniko negatiboa dute. Elementu horien konfigurazio elektronikoan (ns2 np6 edo ns2) azken geruza guztiz beterik edo justu erdi beterik dago, eta, elektroi bat gehiago sartzean, hurrengo geruzan sartu behar da. Egoera hori ez da batere egonkorra (elektroi horrek pairatuko duen pantailatzea oso handia da), eta, energia askatu beharrean, ene...

Atomo baten elektronegatibotasuna molekula batean elektroiak erakartzeko ahalmena da, hau da, lotua duen beste atomoen elektroiak erakartzeko joera. Ahalmen hori handia bada, atomoa elektronegatiboa dela esaten da (ez-metalak), eta, txikia izanez gero, berriz, elektropositiboa (metalak). Definizioagatik, propietate horrek molekulak aztertzean izugarrizko garrantzia izango du. Elektronegatibotasuna ez da berez atomo isolatuaren propietate bat, ezin da neurtu esperimentalki, teorikoki kalkulatzen da atomoaren ezaugarri batzuk kontuan hartuz. Nola aldatzen da propietate hau taula periodikoan zehar? Periodo batean elektronegatibotasuna ezkerretik eskuinera gehitzen da; hori dela eta, halogenoek balio altuenak eta alkalinoek baxuenak dituzte.  Talde batean elektronegatibotasuna behetik gora gehitzen da. Periodoko portaera karga nuklear eraginkorra kontutan hartuz azal daiteke eta taldeko aldaketa berriz, atomoaren tamaina aintzakotzat hartuz. Ondorioz, F-a elementu elektronega...

Propietate periodikoak

Konposatu kimikoak